Matthew 13

Kono Kikopu Aminaoledawano Iyatulame Oi

Mak 4:1-9; Luk 8:4-8

1Ebe atu egelalo Ya꞉sute moto gune pemaigate, ebete epo iyatulaema꞉ Ga꞉lili Paka꞉ balalo nokoliti, 2ebene epo bilibilinomate ebetamo da꞉pelamiya, ebete peamo olote gito okoliya wiyasiya epate damela balalo pelamota꞉oniya. ^a 3Ebene ebete iba꞉tamo tanalo epetapi bilibilinomo iyatulame oiamo eba awokalilamelo tabo idi ma kunu giya, “Lumagi idite pali amio bai dosiyodili kono kikopu aminaola꞉go ebo ti. 4Ebete aminaola꞉go eba tonatolo kikopu epetapi iba꞉te gabamo gudiya, ebema꞉ olaolate pelamete ebo penaiya. 5Kikopu epetapi iba꞉te nokola damelamo gudiya, ebolo damela kawoa꞉. Ebema꞉ iba꞉te samonomamo maimiya mabu damela bidobidoa꞉, 6ebene egelate da꞉pioli iba꞉te nalawoiya mabu ibino dolodolo magumamo ka꞉tolamea꞉, iyo, iba꞉te ebema꞉ samonomamo a꞉elaiya. 7Kikopu epetapi iba꞉te moemoe uwago damelamo gudiya, ebema꞉ ebe uwagate dapepeiya kono ebo anakapulamiya. 8Wiyasiya kikopu epetapi iba꞉te wade damelamo gudiya, ebema꞉ iba꞉te apepeote ebo noloiya, epetapi 100 teta꞉mo, epetapi 60 teta꞉mo, epetapi 30 teta꞉mo bilibilinomoma꞉ eda꞉iya.”

9Ya꞉sute walo na꞉kegiya, “Galagodawa, a꞉ma꞉ wadenomamo nolowia!”

Ya꞉sukono Iyaiya Iyatulame Oino Mabu

Mak 4:10-12; Luk 8:9-10

10Ebe tetelo Ya꞉suko waloma꞉tapiate ebetamo pelamete na꞉pegeliya, “Beda꞉ mabuma꞉ a꞉ma꞉ oiamo epo diyatulama꞉wenaka?”

11Ya꞉sute tabo eba wiyalo iba꞉tamo negiya, “Godote Kawo Elawodawama꞉ deda꞉na, ebe tanalono magumu kelawa꞉ema꞉ nale la꞉tamo elawo ikalaimata, iyo, ebe tanalono waminaole tanalo la꞉ iyatawaimata. Wiyasiya nale ebe iyatawa tanalo epetapiatamo kikalamea꞉. 12Nanitabola, Godokono tabo olowioma꞉ lumagigodolo wadewade woki da꞉pola꞉na, Godote ebetamo wadewade tanalo bilibilinomo ikameote ebeno tepo magumu ketabokaimene. Wiyasiya lumagigodolo wadewade woki pola꞉na꞉no, ebegodolo kebe kapiyakapiya tanalate da꞉pola꞉na Godote ebegodone walo ka꞉kuwatemene. ^b 13Ebe mabuma꞉ nale epo oiamo iyatulamenakomo, mabu iba꞉te naimano tabono magumu wadite kuminakoa꞉, iyo, iba꞉te olowite atumu kiyatawaonakoa꞉. 14Ebema꞉ Godokono woki awokalimidawa Aisayate ibino tanaloma꞉ degiya ebe tabote nanitaboma꞉ eda꞉. Ebete iyalo tetelo ma kunu giya,

‘La꞉ tabo bolowinakomata
wiyasiya a꞉kiyatawaoawenakoma,
iyo, la꞉ magumu bowadinakomata
wiyasiya a꞉kuma꞉wenakoma. ^c
15Mabu me epono woki alatidiolamiya,
ibi nanitabo tanalo olowima꞉ ubia꞉nola,
ebema꞉ iba꞉te galo emopioliya,
ega꞉walo ibino balidi atumu a꞉mula꞉oliya.
Ebema꞉ iba꞉te ibino balidi mula꞉olea꞉noma꞉ neda꞉otaleka꞉,
ibino balidite naimano wade tanalo bulamena꞉,
ega꞉walo ibino galote nolowiotaleka꞉,
iba꞉te ibino tepo magumuno woki wadenomamo malagidilolete natamo bolobila꞉na꞉,
ebema꞉ na modobola ibi nale wadekobi midilima꞉.’”
16Ebene Ya꞉sute ebe waloma꞉tapiatamo negiya, “Godokono kalakala kawonomo la꞉godolo bitana, mabu la꞉ la꞉imano balida꞉mo ebeno iyaiya tanalo wadenomamo nulamenamata! Iyo, la꞉le la꞉imano galamo Godokono nanitabo tanalo wadenomamo nolowionamata! ^d 17Nale la꞉tamo nani tabo gemo, dopamo tetelo Godokono woki awokalimipi ega꞉walo tuputupu ilukuli epo epetapi, iba꞉te ubi kawonomo iyatinamiya la꞉le dulama꞉wenama ebe kawokawo tanalo ulaema꞉, wiyasiya iba꞉te ka꞉modobiya꞉, ega꞉walo ibi ubila la꞉le dolowiawenama ebe tanalo kolowioma꞉, wiyasiya iba꞉te ka꞉modobiya꞉.”

Kono Kikopu Aminaoledawano Iyatulame Oino Magumu

Mak 4:13-20; Luk 8:11-15

18“Ebema꞉ la꞉ kono kikopu aminaola꞉go da꞉ti ebe lumagino oino magumu nolowiala꞉. 19Godote Kawo Elawodawama꞉ deda꞉na, epate ebe tanalono tabo olowite magumu wadenomamo iyatawaoa꞉no, ebe tetelo Saitanate pete ibino tepo magumune ebe tabo walo ka꞉ka꞉puwatelaemene. Mako epo gabamo da꞉gudiya, ibi ebe kono kikopu keba kunula꞉ka꞉ eba kunula. 20Ega꞉walo epo epetapiate nokola damelamo da꞉gudiya, ibi ebe kikopula. Iba꞉te Godokono tabo dolowima꞉na꞉, ebe tetenomolo kalakalago kelaema꞉na꞉, 21wiyasiya ibino tepo magumulo dolodolo puliyala. Ebema꞉ iba꞉te Godokono woko magumulo tete da꞉pesamo ilukula꞉tepate, ebene Godokono taboma꞉ temeteme tanalate iba꞉tamo da꞉pemaimioma꞉na꞉ ega꞉walo epate ibino tanaloma꞉ degelama꞉na꞉, iba꞉te samonomamo kalautioma꞉na꞉. 22Epo epetapi iba꞉te moemoe uwago damelamo da꞉gudiya, ibi ebe kikopula. Iba꞉te Godokono tabo kolowima꞉na꞉, wiyasiya iba꞉te inamabu kawonomamo malagidilolena ega꞉walo ibino ilukuli tanaloma꞉ woki bilibilima꞉ eda꞉ona. Ebema꞉ ibino tepo magumulo ebakobako woki bilibilinomo ba꞉pola꞉na, me wokino tanalate wade tabo eba anakapumilo, ebene iba꞉te a꞉ka꞉noloma꞉na꞉. ^e 23Wiyasiya epo epetapi iba꞉te wade damelamo da꞉gudiya, ibi ebe kikopula. Iba꞉te Godokono tabo olowite wade iyatawa lawete nanitabonomolo ka꞉noloma꞉na꞉, epetapi 100 teta꞉mo, epetapi 60 teta꞉mo, epetapi 30 teta꞉mo ka꞉noloma꞉na꞉.”

Kuba Uwagate Pali Magumulo Demaimiya Ebe Iyatulame Oi

24Ebene Ya꞉sute oi idi epo eba iyatulamelo na꞉kegiya, “Godote Kawo Elawodawama꞉ deda꞉na, ebe tanalote ebe dubu idite ebeno pali amio bai osiyodilote wade kono kikopu daminaoli eba kunula. 25Idoko idilo epo bilibilinomate delaoniya, eba꞉go gowelaodawama꞉ deda꞉nami ebe dubute penate kuba uwago kikopu pali magumamo pamionate gito toni. 26Walone tetelo konote apepeote da꞉noloiya, kuba uwagate maimiote konono dolodolo ebo aupulatoliya, 27ebene pali namutudawano wokopiate ebetamo pelamete ebe napaniya, ‘A꞉ma꞉ pali magumamo wadewade kikopu amiata, wiyasiya me kuba uwago epetapi iba꞉te kebene kemaimile?’

28“Ebete tabo eba wiyalo negi, ‘Ago gowelaodawa idi, ebete ami.’

“Ebene wokopiate ebe nalatediya, ‘Modobola꞉ka꞉ a ebe kuba uwago kemagobelemalema꞉?’

29“Namutudawate wiyasiya negi, ‘Ao, la꞉le demagobela꞉ema, diyala, la꞉ atu tetelo wadewade kono epetapi da꞉bemagobelema. 30Ebema꞉ modobola iba꞉te kapimiya napepeoma꞉na꞉, wiyasiya walone nao kono uwate tetelo nale wokopi kanalemamo iba꞉te dopamo kuba uwago magobelete elamo kiyalekema꞉, ebene iba꞉te wadewade nao kono uwatete naimano pali inamabu alomono motamo kapalomoma꞉na꞉.’”

Mastada Kikopuno Iyatulame Oi

Mak 4:30-32; Luk 13:18-19

31Ebene Ya꞉sute oi idi ibi eba iyatulamelo na꞉kegiya, “Godote Kawo Elawodawama꞉ deda꞉na ebe tanalo mastada kikopu keba kunula꞉ka꞉ eba kunula, iyo, tete idilo dubute me kikopu lawete ebeno pali magumamo gito ami. 32Nanitabola, me opo kawonomolo kewa kikopu kawokawonomo ba꞉pola꞉na wiyasiya mastada kikopu ebe da꞉pesonomola. Wiyasiya numa꞉la꞉, lumagite daimene ebe da꞉peso kikopute apete kewa bilibilinomo epetapi kodoilimene, ebene olaolate pelamete ebe kewa katomolo ba꞉pilukulionama꞉na꞉.”

Palowa Bae Gamagamaimino Tuwae Inamabuno Iyatulame Oi

Luk 13:20-21

33Ebene Ya꞉sute oi idi ibi eba iyatulamelo na꞉kegiya, “Godote Kawo Elawodawama꞉ deda꞉na ebe tanalo palowa bae gamagamaimino tuwae inamabu keba kunula꞉ka꞉ eba kunula. Kamiyale idite modobo palowa lawete gamagamaimino inamabu kela꞉mo aminalete ebo ewegedi, ebene gamagamaimino inamabute palowa lawenomo eba lawelo palowa baete unamo ebo maigi.”

Ya꞉sute Epo Oiamo Diyatulamenaki Ebe Tanalono Mabu

Mak 4:33-34

34Ya꞉sute me tanalo epo bilibilinomatamo iyatulame oiamo kiyawaonaki, ma kunu ebete tanalo idi iba꞉tamo iyatulame oia꞉no ka꞉kiyawaonakia꞉. 35Ebe tanalote emaigiya Godote ebeno woki awokalimidawado degiya, ebe tabote nanitaboma꞉ keda꞉ma꞉. Ebete iyalo tetelo tabo ma kunu giya,

“Na Godote epatamo tabo kiyawao tetelo
iyatulame oiamo kiyawaonakomo.
Iyo, nale me opo dosiyodiliyamo
ebe tetene wagilimite me teta꞉mo pemaiga,
kebe tanalate waminaole magumulo da꞉pola꞉namiya,
na ebe tanalo ma kunu kawokalilaemamo.” ^f

Kuba Uwagate Demaimiya Ebe Iyatulame Oino Magumu

36Ebene Ya꞉sute epo bilibilinomo miyapate moto guamo gito nodoliya. Ebe tetelo ebe waloma꞉tapiate ebetamo pelamete na꞉pegeliya, “Kono pali magumulo dapepeiya ebe kuba uwagono magumu keba kunula꞉ka꞉? A꞉ma꞉ a niyatuama꞉.”

37Ya꞉sute ibino tabo eba wiyalo negiya, “Wade kono kikopu kebe dubute kaminaolile, ebe Epono Naniwila. 38Ebema꞉ ebeno pali ebe me opo kawonomola, wadewade kono kikopu ibi Godokono Unu Duliyomolono gudila, ega꞉walo kuba uwago ibi Saitanakono gudila. 39Kuba uwago dami ebe Saitanatela, ega꞉walo nao kono uwate tete ebe me opono uwomula, ega꞉walo nao kono uwatepi ibi Godokono nopopila. 40Ebema꞉ wokopiate kuba uwago magobelete elamo diyalekiya, me opono uwomu eba kunu kitanamene. ^g 41Ebe tetelo Epono Naniwite ebeno nopopi kapalibolemene. Ebema꞉ piyate ebeno epago eba ilukulinalo kuba dosiyodilolenaka, nopopiate ibi bilibilinomo puwatete ^h 42kawo ela taponomamo gito ka꞉niyalekema꞉na꞉, ebene iba꞉te ebolo lalo eba oliomolelo kawonomamo ebo kimima꞉na꞉. ⁱ 43Wiyasiya Godokono tuputupu ilukuli guda꞉godolo ebeno alote kawonomamo ka꞉pukuilaemene, ibino Nabiwino Unu Duliyomololo da꞉pukuilamena eba kunu. Galagodawa, a꞉ma꞉ wadenomamo nolowia!” ^j

Waminaole Manino Iyatulame Oi

44“Godote Kawo Elawodawama꞉ deda꞉na, ebe tanalo ebe lumagite kawo mani ega꞉walo wadewade inamabu iyalo tetenomolo damelamo dowaminaoliya eba kunula. Walone tetelo ebete ebo a꞉iya, ebene ulama bilibilinomo da꞉petoiya lumagi idite damela obobo woko eba osiyodilolo ebe wadewade inamabu ebo ulamiya. Ebe tetelo ebete kalakalago walo kitiolete, ebene ebeno motamo tote ebeno inamabu bilibilinomo maniamo na꞉midiolete modobo mani ebo nelawiya. Ebene ebe maniamo ebete ebe damela lawete, ebe damela magumulo waminaolelo da꞉pola꞉niya ebe wadewade inamabuate ebenoma꞉ ebo eda꞉iya.”

Wiya Kawo Negegeno Iyatulame Oi

45“Ega꞉walo Godote Kawo Elawodawama꞉ deda꞉na, ebe tanalo ebe olowame lumagite wadewade negege inamabu ola꞉go depata꞉na eba kunula. 46Egela idilo ebete kapiya negege wadenomo dumi, ebe tetelo ebeno inamabu bilibilinomo maniamo na꞉midiolete modobo mani nelawete, ebene ebe maniamo ebete ebe wade negege lawete ebenoma꞉ ebo midi.”

Kamauno Iyatulame Oi

47“Ega꞉walo Godote Kawo Elawodawama꞉ deda꞉na, ebe tanalo ebe lumagite namo bilibilinomo uwatolema꞉ kamau kolomamo daubi eba kunula. 48Ebene namo bilibilinomate detaiya ebe tetelo wokopiate kamau kolomo balamo anamiyamidate wadewade namo bagowamo eba alomolo kubakuba namo gito iyalekiya. 49Ebema꞉ me opono uwomu eba kunu kitanamene. Ebe tetelo Godokono nopopiate pelamete kuba osiyodilolepi tuputupu ilukuli epagodone powagailite 50kawo ela taponomamo gito ka꞉niyalekema꞉na꞉, ebene iba꞉te ebolo lalo eba oliomolelo kawonomamo ebo kimima꞉na꞉.” ^k

Godokono Kawo Elawodawa Tanalono Magumu Delawiya Ebe Lumagino Tanalo

51Ebema꞉ Ya꞉sute ebe waloma꞉tapiatamo negiya, “La꞉ me tanalo bilibilinomo wadenomamo na꞉kiyatawawenama?”

Iba꞉te tabo eba wiyalo negeliya, “Iyo, a modobola.”

52Ebene Ya꞉sute iba꞉tamo walo na꞉kegiya, “Godokono Totomu iyatulamepi magumulo, potele Godokono Kawo Elawodawa tanalono magumu lawenomo delawi, ebe lumagi kawo moto namutudawa keba kunula꞉ka꞉ eba kunula. Ebe mulo dubuno motolo kawokawo wadewade inamabuate ba꞉pola꞉na, ma kunu tagalatagala inamabu ega꞉walo olioli inamabu kapimiya ba꞉pola꞉mena, ebema꞉ ebete ebeno ubilo ebe iyaiya inamabu epatamo ba꞉powaulatelenakomene ibi wadenomamo kowalubilinama꞉.”

Nasalete Duliyomolo Epate Ya꞉suko Ubia꞉noma꞉ Deda꞉iya

Mak 6:1-6; Luk 4:16-30

53Ebene Ya꞉sute ebe iyatulame oi kiyawao dolopoligiya, ebete ebe duliyomolone tote 54ebeno okoli duliyomolo Nasaleta꞉mo walo na꞉ka꞉tiya. Ebete epono balidi ibilamole motolo ibi eba iyatulamitalo iba꞉te anoanolo negelitiya, “Me dubuno mulo iyatulame woki ebete kebolo kiyatawile? Ega꞉walo ebete anoano tanalo pokono elawamo kosiyodilolenale? ^l 55Ebe kapeneta dubuno gudula, ebeno menoko ebe Ma꞉litela. A iyatawala ebeno ekaki Ya꞉imesiko, Yausepeko, Saimonoko, ega꞉walo Yudasiko, ^m 56iyo, ebeno ekaki buwelemele bilibilinomate ago bilukulina. Ebema꞉ me dubute ebeno elawo ega꞉walo mulo kebolo kuwatile?”

57Ebene iba꞉te ebe ubia꞉noma꞉ eba eda꞉utalo Ya꞉sute ibi nanaliya, “Godokono woki awokalimidawa epate ebe unamo kadipatema꞉na꞉, wiyasiya ebeno duliyomolo epo ega꞉walo ebeno moto epo iba꞉te ebe ubia꞉noma꞉ beda꞉onakoma꞉na꞉.” ⁿ 58Ebema꞉ Nasalete epono nanitabokobi midia꞉ mabuma꞉ Ya꞉sute ibino duliyomololo anoano tanalo bilibilinomo kosiyodiloliya꞉, ebete ibino taneba magumulo kapiyakapiyanomo osiyodiloliya.